CANON VAN ESCH
Erfgoed Esch
Hesc, plaats waar essen groeien
Geweven tot het groene kant
dat Brabant mede dient te sieren
wil Esch in eigenheid bestieren
wat het ontving uit hogerhand
Emanuel van Amelsvoort, 1978
De geschiedenis van Esch, chronologisch en thematisch, met informatie en honderden, unieke afbeeldingen, diavoorstellingen en tijdlijnen
|
Voor Desktop en Laptop gebruikers:
Om de tekst te lezen bij de foto's ga je met de muis over de foto. De tekst popt dan op. Om de originele afzonderlijke foto met tekst te zien moet je dubbelklikken op de betreffende foto. Zoeken Om te zoeken naar een specifiek jaartal, woord, thema of onderwerp Klik Ctrl + F. Bovenin verschijnt een zoekscherm. Type het gewenste woord/thema/jaartal in. Blog. Door op het openingsblad het woord Blog aan te klikken verschijnen er een aantal achtergrond artikelen. Opmerkingen, vragen en suggesties zijn van harte welkom. Onderaan deze site is een vak om uw vragen, suggesties en opmerkingen te verzenden. |
In samenwerking met Heemkundekring De Kleine Meijerij.
|
Deze site bestaat bij de gratie van foto's en informatie van mensen uit Esch.
We starten deze Canon daarom als blijk van waardering met de meest recente foto's die iemand ons toestuurt.
In dit geval dank aan Riët van Esch.
Misschien staan jouw foto's hier wel volgende keer. Stuur ze naar [email protected]
De Canon van Esch.
De Geschiedenis van Esch in 39 afbeeldingen.
Deze Canon hangt in de hal van de St. Willibrordusschool en in Gemeenschapshuis De Es in de Stek in Esch.
Een gedrukt exemplaar is verkrijgbaar bij Heemkundekring De Kleine Meijerij.
De Canon van Esch.
Ontwerp: Theo van Dooren, Koen Pillot , Henk van Sambeek. Uitgave MUBO ism Heemkundekring De Kleine Meijerij, 2021
Hieronder chronologisch de 39 afbeeldingen.
Als je naar beneden scrollt begint elk hoofdstuk met een afbeelding uit de Canon.
|
Inhoudsopgave
1200 voor Christus 1100 - 1200 1200 - 1300 1300 - 1400 1400 - 1500 1500 - 1600 1600 - 1700 1700 - 1800 1800 - 1900 |
1900 - 1910 1910 - 1920 1920 - 1930 1930 - 1940 1940 - 1950 1950 - 1960 1960 - 1970 1970 - 1980 1980 - 1990 1990 - 2000 2000 - 2010 2010 - 2020 2020 - heden |
4500 v. Chr. - 50 na Chr. Het leven in De Meierij.
Late steentijd, Late bronstijd - IJzertijd
4500 v. Chr. voorstelling van het leven zoals het er uit gezien kan hebben in het beekdal van de Emer (Essche Stroom). Op hoge dekzandruggen in de nabijheid van water en doorwaadbare plaatsen trok men voortdurend verder. Jacht, visserij en eetbare planten waren de voornaamste voedselbronnen.
Bron Bloemers e.a., 1981 (28)
50-270 na Christus. Romeinse tijd. Romeinen in Esch.
Kennelijk waren de Romeinse beschaving en cultuur hier toch dieper doorgedrongen dan aanvankelijk werd verondersteld. Het zullen vooral de veteranen zijn geweest uit het Romeinse leger die zich in de zandgebieden van Brabant vestigden, die hieraan hebben bijgedragen.
Het Bacchusbeeldje
Drie Romeinse graven op de Kollenberg en vier op Hoogkeiteren.
Tumulusgraven en urnenvelden.
Knuppelveenbrug.
Dakpannenbakkerij op De Ruiting.
Ontdekt in de 50-en 60-er jaren van de vorige eeuw.
"Asca diu vivas et felix sis",
"Esch, moge gij lang leven en gelukkig zijn", staat onder het levensboomstroombeeld De Stenen eik van Ine van Lith sinds 1996 op de markt voor De Es.
Bij de promotie van Dr. Bart vd Hurk uit Best op 22 mei 1986 op de Nijmeegse Universiteit op grond van zijn onderzoek naar de vondsten op De Kollenberg en Hoog Keiteren onthulde Prof. Bogaers (promotor) bovenstaande woorden. Hij ontleende die aan een inscriptie aangetroffen op een paar scherven in Esch gevonden glas waarschijnlijk van een drinkbeker. (A.vd Braak, 1986)
Het barnstenen Bacchusbeeldje bevond zich in Graf V op Hoogkeiteren. We zien de god van de wijn, met een krans van druivenbladeren om het hoofd en een drinkbeker in elke hand. Lichtelijk beschonken zoekt hij met zijn rechterarm steun bij een wijnstok, maar zonder de hulp van een sater zou het hem toch moeite kosten om het rechte pad te houden. Het tafereeltje straalt een en al zorgeloosheid uit en dat verklaart ook de bestemming als grafgift: de Romeinen rekenden op een onbekommerd en gelukzalig bestaan na de dood. Bijna tweeduizend jaar geleden werd het beeldje − mogelijk in de omgeving van Keulen − met vaardige hand gesneden uit één stuk barnsteen van circa tien bij tien cm.
De Kollenberg De Ruiting
739 St. Willibrordus.
Abt van de abdij van Echternach. Apostel van Brabant. Patroonheilige van Esch.
St. Willibrordus, Apostel van Brabant. Afbeelding Luk van Hoek
771 Karel de Grote koning Frankische Rijk.
773 okt. 9 - 774 okt. 8 na Christus:
Nebelung schenkt aan de abdij van Echternach wat hij bezit in de villa Esch, te weten vier hoeven met wat daartoe behoort.
Bron: het Oorkondenboek van Noord-Brabant van 690 tot 1312, deel 1.(1)
De letterlijke Latijnse tekst (Uit: Liber aureus Apternacensis. Deel 2.(1191) Het bevindt zich in de Abdij van Gotha) luidt als volgt:
Ego in Dei nomine Nebulungus pro Dei intuitu et pro remedio anime mee ad
ecclesiam sancti Willib(rordi) dono res meas in villa que vocatur Hesc a , quicquit* 15
ibidem visus sum habere, id est mansos IUI cum omnibus suis appendiciis, id est tarn
terris, casis, campis, pratis, pascuis, silvis, aquis aquarumve decursibus, mancipiis.
Si quis vero de heredibus meis c (hanc donationem infringere voluerit, iram Dei
incur rat).
Actum anno III regnante Karolo rege.
vertaald
Ik, in Godes naam, Nebelungus, schenk vanwege mijn gerichtheid op God en vanwege mijn zielenheil aan de kerk van de heilige Willibrord mijn bezittingen in het dorp dat Hesc (Esch) wordt genoemd, namelijk dat wat ik daar geacht word te bezitten, dat wil zeggen vier hoeven met al hun toebehoren, dat wil zeggen zowel akkers, huizen, velden, weiden, beemden, bossen, wateren en waterlopen en afhankelijken. Indien echter iemand van mijn erfgenamen op deze schenking inbreuk zou willen maken, moge hem dan de toorn van God treffen.
Opgemaakt in het derde regeringsjaar van Koning Karel.
Hesc is geïdentificeerd (vgl. Wampach) met Esch a.d. Sauer in het groothertogdom Luxemburg, echter zonder grond. Daarentegen bestonden er aantoonbaar vanaf de 14e of 15e eeuw - in het Noord-Brabantse Esch cijnzen van de abt van Echternach (zie F.W. Smulders, Brab. Heem Up.(?) 50-51 en IVp. 29-31). De situering in Noord-Brabant is dan ook de waarschijnlijkste.
NB.
Er wordt onderzoek gedaan naar de locatie van de vier hoeven door N. van de Langenberg e.a. Zij zijn in de veronderstelling dat deze hoeven gelokaliseerd kunnen worden. Het betreft het goed Ten Ackeren (hoek Lochtenberg-Haarenseweg) het goed De Breeacker (Gestelse weg), een hoeve op Baerschot en vermoedelijk het goed De Eghelvoert (grens Boxtel-Esch aan de Boxtelse kant). In de Bossche Protocollen wordt vanaf 1412 tot 1768 vermeld dat deze vier hoeven cijnsplichtig zijn aan Echternach.
|
1100-1200
1191 het Goudenboek van de Abdij van Echternach (Liber aureus Epternacensis). Bevindt zich nu in de Abdijbibliotheek van Gotha 1200-1300
1270 Pastoor Gulielmus van de Parochie Esch |
1300-1400
1301 Kerk vernoeming door hertog Jan II van Brabant van de „parrochie de Eske" die een jaarlijkse cijns betaalden voor de gemene woeste gronden. (25) 1315 De Ruiting 7 (Rouwdonck) eigenaar Metta van Rudonc 1316 De Ruiting 7 (Rouwdonck) eigenaar Henricus Berewout 1318 Start bouw Gotische St. Jan in Den Bosch 1318 Oprichting Illustre O.L.V. Zwanenbroederschap in Den Bosch 1322 De Ruiting 2 ('t Brunschot) eigenaar Jacob P. van den Aker (Brabants Leenboek 1312-1340) 1340 Esch telt 70 inwoners. Vermelding in het Cijnsregister. 1340 Emerhorst of Nemerhorst. Later Mannengasthuis. Eigenaar Henric van Haaren. Daarna van Coel van Boxtel, Dirk Belensoen, Albrecht Dirck Belensoen en Jan soene Bela Dierick Belensoens -dochter (Hertogelijk Cijnsboek 1340) 1340 Pastoor Wilhelmus, sterft in 1344. 1340 Esch telt 32 cijns betalenden 1367 Al in 1367 is er sprake van 'die braeke op Esschelair', en in 1440 van ''t goed ten Esghlaer op Baerschot'. 1368 De Breeacker: Gerit Ringhwile van Essche verkoopt een pacht van een halve mud rog aan Wouter Herbrechts van den Bredeacker (uit: De Bossche Schepenprotocollen) 1372 'd Esselair Hoeve (Broekstr. 3). Willem vander Bruggen eigenaar. 1374 Esch telt 70 min of meer welgestelde personen |
1375 Essche Stroom: visrechten in handen van Eligius v.d. Aker priester in Boxtel en Esch bekend van de H. Bloeddoek (Bron 1.Wikipedia. 2. Nationale Inventaris Immaterieel Cultureel Erfgoed Nederland) 1377 Heer Willem, pastoor van Essche reeds overleden. R1802. Vonnissenboek der opwinning. 1381 De Hoge of Overste Brug bij het Oudemannengasthuis en de Lage of Kasteelse of Neersche Brug bij Baerschot worden reeds vernoemd. Die Bardscot en Baedscot (Ferd. Smulders, Henk Beijers) 1382 Mannengasthuis eigenaar Henrick vander Emerhorst. Daarna van Jan en Heilwich v.d. Emerhorst. 1382 Dat Emmerhorst van Henrick vander Emmerhorst. R1176. 1384 Hoeve die Emerhorst in Essche over die brug. R1177. 1386 Kinderen Hendrik Berwout Huis + hof op Rudonk (2) 1390 Hoeve "ter Roydonc". R1178. 1390 (Gods-) lamp der kerk van Essche. 1391 Hoeve Rudonc van wijlen Henrick van Beke. R1179. 1392 Pastoor Peter Smit 1394 Pastoor Ghisselbertus Jan J. Batensoen (kanunnik) 1395 De Ruiting 3 (Het Vishuys, Rouwdonck) eigenaar Floris vanden Velde (x Elisabeth Godevarts) 1395 Kartuizerhoeve voorheen eigenaar Henrick Dicbier 1396 Yda Henrics Berwout weduwe van Henrick van Beke eigenaar van een hoeve op Rudonc (ter Roydonc) |
1270 Parrochie de Eske
Voor het eerst wordt ene Pastoor Gulielmus van de Parrochie de Eske vernoemd. Cijnsplichtig aan Hertog Jan I.
Wapen Gerardus van der Wegen. Pastor en medicus te Esch van 1473 - 1489.
Wapenboek van de Illustre Lieve Vrouwe Broederschap. BHIC.
1200 Opkomst marktstadjes in De Meierij
1250 Opkomst handel in schaapswol en vlees in onze streken
1350 Pest of de zwarte dood ook in Esch
1400 Opkomst gilden en schutterijen
1380 Eligius van den Aker. Priester (Rector) uit Esch, met visrechten op de Nemer (Essche Stroom) woonachtig op de Ruiting stoot de Kelk om in de St. Petruskerk in Boxtel. Aanleiding voor de H. Bloedwonderverering.
12e - 15e eeuw. Eerste versterkte en omwaterde hoeven
Ontstaan diverse Hoeven m.n. d'Esselair, De Kartuizerhoeve, De Emerhorst (Oudemannengasthuis), Swanenborgh, Ruedonck, Hoeve Rouwdonck(en), (Het Vishuys), De Leeuwenborgh, De Spanckert, De Breeacker, Baerschot. De laatste twee waren cijnsplichtig aan Echternach.
1450 Hoeve Swanenborgh (Zwanenburg )
     |
1475 Kerktoren van de St. Willibrorduskerk
1926 Kerk RCE 008226
1301 Kerk vernoeming door hertog Jan II van Brabant: verkoop van woeste gronden en heide aan de inwoners van de „parrochie de Eske" die een jaarlijkse cijns betaalden aan de hertog.
1571 Missaal Romanum of Het Tridentijns Missaal van Paus Pius V gevonden in 2002 in de Essche pastorie.
1598 Pastorale Romanum. Persoonlijk bezit van C(J)aspar van de Herstraeten. Pastoor tot Esch 1601-1633. Hierin werden 21 handgeschreven testamenten aangetroffen tussen de jaren 1601 tot 1629.
                         |
1492 Oude mannengasthuis. Zorg voor Oude Mannen.
Oudemannengasthuis. Zorg voor oude mannen.
1340 Hoeve De Emerhorst later Oude Mannengasthuis.
1492 Gebouw in gebruik als mannengasthuis.
1892 Gemeente Esch eigenaar.
2010 Particulier.
         |
1381 Hoge of Overste brug bij het Oudemannengasthuis en de Lage of Kasteelse of Neersche brug bij Baerschot.
Kartuizerhoeve aan de Witvensedijk
1395 - 1462 Eigenaar Henrick Dicbier.
1462 - 1476 Eigenaar Lucas Pieck. Pachter is Gerardus Houbraken
1476 - 1659 Eigenaar Vughtse Kartuizers van Sint Sophia. Pachthoeve.
1775 - 1965 Eigenaar bestuur De Tafel van de Heilige Geest (armenzorg). Armenhoef.
1965 - 1972 Eigenaar Gemeente Esch
1972 - heden Particulier eigenaar.
       |
|
1400-1500
1403 De Ruitingh, Hoeve Ruedonck 1405 PastoorJan Proest 1412 Baerschot eigenaarJacob Pauwels v.d. Aker 1418 Pastoor Wilhelmus Bylant (wnd.) 1419 De achternaam Van Brunschot is waarschijnlijk afkomstig van een stukje land aan de Leunisdijk tussen de ghemeijnte Boxstel ende van Essche. In een publicatie uit 1419 wordt gesteld dat iemand het goed Brunschot in bezit had. 1421 Pastoor Rudolphus v. Aerlebeke (wnd.) 1421 De Emerhorst in Essche over die brug tussen Lambreght van de Eghelvoert en die Aa. 1422 Brunschot. Land op een stede geheiten bruenschot, Esch. Oisterwijk R 144 1425 Mannengasthuis eigenaar Jan van der (N)Emerhorst 1426 Brunschot. Erfenis: "dat Bruenschot" Oisterwijk R 145 1427 Pastoor Wilhelmus Bylant (Wnd.) 1430 Kartuizerhoeve (voorheen) eigenaar Willem Dicbier 1436 Pastoor Johannes Loye (Wnd.) 1437 Esch telt 48 huizen en 250 inwoners 1437 Pastoor Joannes van Andel (kanunnik) 1438 Haardstedentelling: 48 haardsteden ongeveer 250 inwoners. 1440 Al in 1367 is er sprake van 'die braeke op Esschelair', en in 1440 van ''t goed ten Esghlaer op Baerschot'. 1441 Pastoor Godefridus Cuper (Wnd.) 1445 Pastoor Walterus van Gestel (Wnd.) 1450 Hoeve De Breeacker. Eigenaar Henrick Henrix die Roy. Vruchtgebruik voor zijn kinderen Peter en Lijsbeth 1450 Swanenborgh |
1452 Eligius van den Aker, priester in Boxtel, heeft eigendommen op Ruudonck (A. Fasel, Rechterlijk archief Esch, BHIC ) 1459 Pastoor Henricus Poynenborch (Wnd.) 1460 Mannengasthuis eigenaar Meeus of Bartholomeus die Momber 1462 Kartuizerhoeve (voorheen) eigenaar Lucas Pieck. Verpacht aan Gerardus Houbraken 1464 Hoeve die Ruijdonck (Vonnissenboek der opwinning) gemaand door het Groot Gasthuis in Den Bosch, wegens gebrek aan betaling. 1467 Claes Henrick Claessoen, Rector van de kapelanie der tweede fundatie van 't hoogaltaar der parochiekerk van Essche (16) R1801 1470 Pastoor Johannes van Dijck (Wnd.) 1473 Pastoor Gerardus d. Weghe v. Amsterdam 1476 Kartuizerhoeve Witvense dijk aan Vughtse Kartuizers van Sint Sophia. 1480 Notenhouten beeld van Antonius Abt in de St. Hubertuskapel op Bergenshuizen 1483 Pastoor Johannes Henr. d. Aggere (v.d. Dijk) 1485 Mannengasthuis eigenaar Maarten van Elmpt (x Ida Roetaert) 1487 Brunschot: Bruijnschot. Een goet in de parochie van Essche, huijs, hof, heyvelt en weyden 1490 Baerschot eigenaar J.H. vd Meerendonk 1491 Pastoor Gerardus van Eyck 1492 Mannengasthuis. Bestuur 3 provisoren. Huisvesting voor 6 mannen en een vrouw. |
Inwoner gegevens 15e, 16e, 17e en 18e eeuw.
1368 Hoeve De Breeacker cijnsplichtig aan Echternach.
          |
1450 Swanenborgh
      |
1500 Hoeve Baerschot
                      |
1500 Maaien en ploegen in de late middeleeuwen
1500 Visserij op en bij De Essche Stroom als voedselbron.
|
1500-1600
1500 Baerschot eigenaar Jacob Henr. V.d. Meerendonk 1500 In 1500 is Mr. Franck van Groenendaal, scholaster en kanunnik te St.Oedenrode de eigenaar van het landgoed Groenendaal. 1500 Pastoor Godefridus v.d. Aa (Wnd.) 1501 Baerschot eigenaar Lambert v.d. Hezenacker 1502 Pastoor Arnoldus van Cameren (Wnd.) 1509 De Breeacker. Eigenaar Paulus (zoon van Adrianus) van den Ackeren (uit Cat. Sasse van IJsselt) 1510 Pastoor Johannes Theodo….. (Wnd.) 1517 Maarten Luther spijkert zijn stellingen in Wittenberg op de kerkdeur met verstrekkende gevolgen voor de wereldgeschiedenis en voor Esch. 1530 Pastoor Christianus de Campo (v.d. Velde) (Wnd.) 1532 Pastoor Johannes H. van Ravenstein (Pastoor de Lang) 1543 Esch geplunderd door Maarten van Rossum. 1549 Brunschot. "den Compt" hoeve in 't Brunschot. Aen de Boxtelse heijde aghter den Collenberg 1550 De Ruitingh eigenaar Fam. Muyckens 1553 14 mei Kerk grafzerk Katelijn Jan Heys dochter 1554 huijs (die oude hoffstadt) met eenen wech of eenen dijck genoemt den loenissen Dijck a.d. gemeijnte van Zelisel. 1555 Philips de Tweede Spaanse overheerser. 1557 19 oktober Kerk Grafzerk Jenneken Reyner van der Meer dochter 1557 Essche Stroom: oliemolen eigenaar Reijnder Loyen bij de Lage Brug. 1558 Baerschot eigenaar Thomas Peterse Lootgieter 1558 Mannengasthuis Provisoren Mr Henrick Pelgrom, Jan Beijens Pauwelszoon en Joost Joosten melden aan de Schepenen van Den Bosch dat de bezittingen van het Gasthuis verwaarloosd waren vwg hunnen ouderdom en impotentie. Zij stellen andere provisoren voor. T.w. Jan Goijaartszoon, priester, substituut van den Pastoor in Esch, Herman van Akeren, Schepen te Esch en Jan van der Masen, procureur in Den Bosch. 1559 Johan van Horne krijgt Esch in Leen van Philips II tevens Hertog van Brabant 1559 Margriet , weduwe van Gerart Gijsbert Eliaas sticht een weekmis in Sinte Hubrecht Capelle op Wargarshuijse voor haar en haar familie. 1563 Heer Jan van Horne, ridder baron van Boxstel enz verheft de Heerlijkheid van Esch met hoge middelbare en lage justitie . 1568 80 jarige oorlog 1569 Heer Jan Henricxs van Herpen, pastoir tot Esch 1569 Brunschot aan de gemeijnte Zelissel (Boxtel) 1571 PastoorJan Jans Goyarts v. Haaren. 1571 St. Willibrordusgilde genoemd in archiefstukken. 1571 Joncker Adam die Borchgreve "hoopman" van het gilde daegt Fransen Matheeusz en maent tot betaling aan Michiel Willemsz volgens het charthen van dijen cum expensis aut alias. R3. Er is dus een reglement. 1571 Brunschot. Leenhoeve ter plaatse genoemd het Brunschot. (Brabants leen). (Was van Peter Janssoen van Broegel.) R23. |
1572 Kartuizers vluchten naar Esch/Boxtel 1573 Mannengasthuis Eerste Inventaris. Ondertekend door Pastoor Jan Jans Goyarts 1575 Roudonck. Eigenaar Catharina, dochter van Willem van Ghijsselen 1575 Rekening reparatie van de lege brugge met twee nieu hecken, posten mettten ijserwerck, 2 harren, 2 oogen, 1 cram. 2 gld, 8 stuijvers. 1578 Esch "genaast" door Philips II en verkocht aan Boxtel 1579 Karthuizerhoeve pachter Wed. Gerart Gijsbert Eliasz 1579 Swanenborgh (het spellhuysken "den Swanenburgh") eigenaar Adam de Borchgreve - Muyckens .Tevens hoofdman van de St.Willibrordusgilde 1580 Gerard van Horne Heer van Boxtel, krijgt Esch en Liempde opnieuw in leen van Philips II 1581 Pastoor Leonardus Leophardus Janssen (alias van Bornbergen van Bergeijk of Lenaert van Boyberge). R6. 1581 Pastoor Paulus Hacken 1581 Plakkaat van Verlatinge. Holland roept de onafhankelijkheid uit van Philips II met verstrekkende gevolgen voor ons land en voor Esch. 1587 Baerschot eigenaar Thomas Lootgieter 1591 Brabant wordt Staats Brabant. Generaliteitsland. 1593, juli 4 Schepenen, burgemeesters, kerkmeesters en H. Geestmeesters der heerlijkheid van Esch verklaren, dat door de plundering van het dorp op 28 en 29 juni 1593 door de ruiters en soldaten van Zijne Majesteit, die te Vught gelegen hebben, de ingezetenen in grote nood zijn geraakt en de zware schattingen, welke hun dagelijks worden opgelegd, niet kunnen voldoen, aangezien zij veel vee, huisraad en voedsel verloren hebben. Zij verzoeken van verdere schattingen verschoond te blijven. 1595 Kapelaan/Pastoor Caspar v.d. Herstraten. 1597 eerste doop- en trouwregister 1598 St. Willebrordusgilde 1598 Roeloff Jansen protesteert tegen Lambert Stoters Peterssen dat hij de sone van Mechtelt Maessen heeft opgesteukt dat hij bij de Geuzen zoude lopen ende sijne hoeve aenstoken. 1598 De Schepenen krijgen een sleutel van de Comune ofte kistealwaar inne behouden wordenn de secreten ende segel van den dorpe alhier. |
1517 Luther in Wittenberg
Protestantisme in opkomst. Gevolgen voor Esch.
1555 Grafzerken in de kerk o.a.Pastoor C(J)aspar van de Herstraten. 1601 - 1633.
1543 Brandschatting door Maarten van Rossum.
Tot twee keer toe werd Esch geplunderd.
1543 Maarten van Rossum Anonieme houtsnede eind 16e eeuw . Collectie Rijksmuseum
1558 Heerlijkheid Esch in leen aan Heren van Boxtel
Philips II verkoopt de Heerlijkheid Esch aan de Heren van Boxtel. In 1578 Esch "genaast" door Philips II en verkocht aan Boxtel
Kasteel Stapelen
1571 St. Willebrordusgilde
Joncker Adam die Borchgreve, "hoopman" (hoofdman) van het Essche Gilde , genoemd in Bossche Schepenakte.
1581 Plakkaat van Verlatinge. Keerpunt in de Nederlandse geschiedenis. Holland roept de onafhankelijkheid uit onder Philips II. Gevolgen voor Esch.
Eerste Onafhankelijkheidsverklaring .
1591 Staats Brabant (= Generaliteitsland) uitgeroepen door de Staten Generaal
|
1600-1700
1601 Karthuizerhoeve gepacht door Henrick Peter Verhoeven en Aleid Huybert Jan Goessensdochter. 1601 Pastoor Caspar (Ook wel Jaspar, Jasparen en Gaspar van der Herstraten 1610 Gildekeizer na 3x Gildekoning 1612 lid Broederschap O.L.Vrouwe Den Bosch. 1614 Doodschuld voldaan. De doodschuld, soms ook ante obitum genoemd, is een bedrag dat het sterfhuis betaalt aan een corporatie waarvan de overleden persoon lid was. ... Het was een schuld die elk nieuw lid (van de broederschap)op zich nam maar die meestal tot aan de dood kon uitgesteld worden. Vluchtte rond 1629 naar Swanenborgh. 1602 Ruydonck. Eigenaar Heijlwich van Gerwen. (Inv. GZG nr 2522 blz 182) 1604 Baerschot van Peter Th. Peterszn, Loodgieter, J. de Bitter, Melchior J. Donckarts 1607 Ackerlant streckende van de Kerckpat tot de Spoelsteeghde 1611 Hoeve De Spanckert (Postelstr. 21?) van Reijnder Loyen? Deze was reeds in de16e eeuw eigenaar. 1613 Swanenborgh Wolleffganck Endevoets x Mechelt van hedel 1613, 1615 en 1620 Kerk Grafzerk van Andries Timmermans, Margriet Jordens, Hanrick Jordens 1615 - 1618 Karthuizerhoeve pachters Aert Gielissen van de Zande en Jenneke Petrus van de Ven 1620 School en kapelanij aanwezig. Nu Leunisdijk 7. 1621 Herberg en Brouwhuis De Twee Zwanen brandt af 1629 Belegering en val van Den Bosch. De kerk wordt door De Staten Gen. ontnomen 1629 Ten tijde van de veroveringhe van de Stad 's Hertogenbosch Esch wordt zwaar getroffen door de aanwezigheid van het "legersvolck seer swaar belast en gans bedorven in 't ruineeren van haere huijsingen. Sware sieckte ontstond. Niet meer als 8 of 9 getroude personen bleven bij malkander. Verderf en verval ontstond, onbekend met de costuijmen. Indringingen en quade possessien zijn ontstaan met de gebruijken van de gemeente" R 62. 1629 Swanenborgh Coenraat Endevoets 1633 Kerk Grafzerk Gasparus van der Herstraten pastoris hui`, ecclesiae Essensis… 1633 Pastoor Henricus van Duppen 1634 Honorine van Witthem, gravinne... als vrouwe douariere van de Heerlijkheid van Esch achtergelaten bij haren eerste man Geraert de Hornes. Deze Heerlijkheid is bij haer hoochmogende affgelost. 1635 - 1658 Karthuizerhoeve Pachter Goyart Janssen van Gestel 1635 Swanenborgh eigenaar Maria v. Boschuysen - Wollefert Entefuets (Endevoets) 1636 6 oktober. De lege bruegge moet binnen 14 dagen gerepereerd worden. 1637 Kerk in protestantse Nederduits Gereformeerde handen 1640 De Leeuwenborgh eigenaar Jonker Rogier van Broeckhoven. Omgraven steenen huysken (vervallen) met hof, erve, grachten en de cingel en de geheele visserije . R25-86. 1640 Brunschot. Er wordt gesproken over de ‘brunschotse weij’. 1641 De Ruiting 2 ('t Brunschot) eigenaar Hubertus van den Leemputte 1642 De Ruiting 2 ('t Brunschot) eigenaar Hendrik v.d. Leemputte en Johanna v. Ravenstein. Een omwaterde hoeve. 1642 Inkwartiering van de ruijters en legervolk vergoedingsafspraken in de Herlijcheijt "'t dorpken van Esch" 1648 Vrede van Munster. Esch officieel deel van Staats Brabant. 1650 Mannengasthuijs Provisor Thomas Meussen. 1651 Goijaart Andriesse Timmermans schoolmeester. 1652 Goijaart Timmermans bouwt School en Kapelanij . Later vervangen door Protestant Jan Joost van der Wandt. Nu Leunisdijk 7. Jan Timmermans, zoon van Andries Tymmermans (was kerkmeester in 1599 en stadthouwer in 1600) en Margriet Joerden Luyens, student in de universiteijt van Douay, erft woonhuys, ....brouhuys bij de kerk. R22 - 50 1654 Hoeve Op den Grotenacker (Haarenseweg 29) eigenaar Lambert M. v. Gerwen 1654 Swanenborgh eigenaar Ida Entefuets 1655 Groenendaal 2 eigenaren waren de erfgenamen van Willemken, weduwe van Peter van Walraven en daarna Catelyn, weduwe van Jacob vd Sande 1655 d'Esselair (Broekstraat 3) eigenaar Meester Aert van Broeckhoven 1655 Heikant 2a Boerderij van Sterks. Eigenaar Hendrick Peters van Eynthoven 1655 Baerschot eigenaar Robbrecht v. Berckenbosch 1655 De Ruiting (?) eigenaar Jonker C. Proening 1655 Hoeve Op den Grotenacker (Haarenseweg 29) eigenaar Lambert M. v. Gerwen 1655 Hoeve Op den Grotenacker eigenaar Joffr. Maria van Honselaer. 2-deling Gulickse Hoeve en Gerwense Hoeve (zie de kaart van Blaeu 1664) |
1658 Pastoor Hubertus van den Leemputte 1658 Jan Adriaens van Casteren, oud schoolmeester van Esch. 1658 De Heerlijke Rechten van Esch worden ingelost. Esch wordt een Staats dorp. 1658 Mannengasthuijs provisoren Thoomas Bartholomeeus Roetaerts en Hendrick Peeters van Eijndhoven 1658 Ordinantie van leemsteken. Afspraken over hoe en wat en betaling. 1658 Grondaankoop door Gemeente Esch. Heij, weij en nieuwlant aan Helvoortsdijck door Vught overgegeven aan de gemeente van Esch. De eigenaars hoeven niet meer te betalen in de belasting dan eerst in Vught. 1659 Kartuizerhoeve verkocht aan Rogier van Broekhoven Arnoutsz 1659 zie 1629 terugblik op de gevolgen van de val van Den Bosch voor Esch. 1660 Bestuurs-en Openbare functies alleen uitgeoefend door mensen van de ware Religie dus Nederduits Gereformeerd. 1661 Op last van de Raad van State wordt dmv het ingraven van grote witte en blauwe stenen de Paalscheiding tussen Vught en Esch bepaald. 1661 Swanenborgh eigenaar Willem Endevoets 1662 Baerschot eigenaar Frederick Henderick Sweerts de Landas 1663 en 1664 Watersnood. Gevolg armoede. Verzoek tot uitstel van betalingen 1664 Trouwreglement. Trouwen mag alleen ten overstaan van Dominee of Schout 1664 Cruijs. Ackerlant , dries en houtwas. Omtrent den Collenbergh. 1665 Mannengasthuijs Provisoren Thomas Bartholomeus Roetaers en Harmanus Pelgrom. 1666 Jan vander Wandt, coster ende schoolmeester overleden.Hij mocht een gemeijne acker gebruijken omtrent die schole binnen Esch (Eerst beleend aan Goijaart Timmermans) Jan beloeft de schole en sijn woening goed te onderhouden. 1667 Mannengasthuijs provisoren Herman Pelgrom en Roelof Bartholomeeus 1668 Protestantse gemeente Boxtel en Esch gaan samen. 1668 Notenhouten Beeld van Antonius Abt vanuit de Bergenshuizense Kapel naar de Willibrorduskerk overgebracht. (uit: Essche Schepenrol 1668-1726) Heer Jan, priester en cappelaan tot Bockhoven verklaart dat "seker beelt, gestaan in de Bergenhuijsense Capelle is gebracht in de kerck van Esch.R13-123. 1668 Commotie over de maagdelijkheid van Maria Rossems 1670 Kartuizerhoeve eigenaar Jan W.P. v.d. Braak 1670 Groenendaal 2 eigenaar Nicolaas van Susteren 1670 verbod op verhuen van woningen van "uytheijmsen" zonder borg. Ook geen vreemde vrouwen, swanger sijnde te logeren en bastarden aen te nemen. 1671 Verbod om turf te steken wordt veelvuldig overtreden. 1672 Pastoor (Huijbrecht) Hubertus van den Leemputte. Roomsch priester 1672 Schuurkerk op het Klokwiel 1672 Franse milities te Boxtel hebben alle granen van Esch gevourageerd, wijtgenomen eenige weijnigen boeckweijt. Kerk en huizen beschadigd, meubelen, vee, paarden, hoij en de stroij en gewassen geroofd. De ingesetenen van Esch kunnen daardoor de lasten niet opbrengen. De regeerders van Esch hebben geld moeten lenen. R27. 1672 - 1684 Er is een Schutsboom aan de straat nabij ackerland "den Vinckenheuvel" Er is een hoeve lands (woonhuis enz) "de Bocht"in de Weijacker bij de Schutsboom. R33, R31 Algemeen Schepenprotokol 1673 Arnold de Cort opvolger van de overleden Michiel van der Wandt als schoolmeester. R27 1673 Sententie (vonnis) van den Raad van Brabant te 's Gravenhage. Esch mag ontvangen de verpondinghen en andere dorpslasten vanwege de verkochte en nieuw gecultiveerde landerijen aan ofte omtrent Helvoirtdijck. R27. 1676 Esch leent 300 gulden om executie door het Franse leger te voorkomen. 1676 Inkomen Meester Arnoldus de Cort ...... en 16 welgelaeden karren messe tot onderhout van sijnen hoff.... R27. 1677 Baerschot. Eigenaar Ferd. Hendrik Zweerts 1678 Rouwdonck eigenaar Rogier Nagelmakers 1681 Baerschot eigenaar Hendrick Sweerts de Landas 1681 Essche verpondingsboek vermeldt namen Lochtenberg en Pickenhoeff 1682 Roudonck. Ene steene huijsinge met hare gronden, hof, boomgaert enz. Eigenaar Herman Pelgrom de Bije 1685 Repareren van Baerschotse en de Gasthuisbrug door aannemer Hendrick Verouden. 1686 Swanenborgh eigenaar Christina Endevoets 1685-1690 Huijs aan den heijcandt, aan de gemeente van Esch; ackerlandt "de groene wecht"tussen kappelanij en de Reijgerskant. (schepenprotocol) 1691 Brunschot wordt beschreven: ‘het weijvelt ter plaatse het Brunschot’. 1696 Pastoor Theodorus Vos (of Voskens) 1697 Verklaring dat tusschen het heckengat (nabij gasthuisbrug) en het perceel hoylandt "den Swemmer" een sekere erve, genoemt "de hooge weije" voor desen altijt gebruikt is geworden voor eenen harden wegh (Haarenseweg) |
Esch, op 16e en 17e eeuws historische kaarten: Jacob van Deventer, Hondius, v.d.Burgt, Jansonius, Roman-Visscher, Blaeau, P.Schenck
1629 Val van Den Bosch Protestantse invloed.
Pastor C(J)aspar van de Herstraten (1595-1633) vlucht. Bron BHIC Wapenboek Illustre Vrouwe Zwanenbroederschap
1610 Keijser Gildeschild van Pastoor Caspar van de Herstraten
In zijn Pastoraal Missaal van 1598 zijn 23 handgeschreven testamenten opgenomen. Priesters waren in die tijd bevoegd om testamenten te maken.
Bezit verschillende percelen grond in Boxtel Cleijnder Liempde, Roont en Bruekelen.
Bron: Boxtel Regesten Vrijwillige rechtspraak 1631-1640 . Collectie Heemkunde Boxtel.
Deze Pastoor is zeer nauwgezet. Dat blijkt uit een kerkvisitatie in 1623. Zijn Sint Willibrorduskerk ziet er proper uit en de kerkrekening en de armenrekening zijn met een aanzienlijk batig saldo afgesloten. Bron: J.J.E.M. de Visser. Boxtel, een heerlijkheid tussen twee Heeren. 2013.
1648 Staats Brabant: Protestantse onderdrukking
1648/1649 in gebruik als schoolhuis.
1818 - 1873 in gebruik als pastorie.
1873 heden in gebruik als woonhuis.
Voormalig schoolhuis en pastorie Leunisdijk 7.
     |
1629 Val van Den Bosch door Frederik Hendrik.
1637 Essche kerk in protestantse handen
1672 Schuurkerk op de Klokwiel
1716 Eerste torenklok of Mariaklok van klokkengieterij Mamees Fremy (door de protestanten)
1767 De Raad van State beslist: de bomen bij het kerkhof zijn van de kerk; niet van de gemeente
1787 Eerste "raathuys" tegen de zuidzijde van de toren (tekening Hendrik Verhees).
1798 Kerk weer in katholieke handen, mede door medewerking van de protestantse Graaf Leopold van Limburg Stirum die dan op Baerschot woont.
1795 Bataafs Brabant
1787 Kerk Esch. Toren met "Raathuys" Inkttekening Hendrik Verhees.
1716 Eerste torenklok of Mariaklok van klokkengieterij Mamees Fremy.
1767 De Raad van State beslist: de bomen bij het kerkhof zijn van de kerk; niet van de gemeente
1787 Eerste "raathuys" tegen de zuidzijde van de toren (tekening Hendrik Verhees).
1664 Kaart van Blaeu met "Esche"
1681 Essche Verpondingsboeken
|
1664 Kaart van Blaeu. Op deze kaart is af te lezen dat Essche Stroom ook bij laag water passabel was. Dus Den Bosch bereikbaar.
Bron: Omgaan met water in het groene woud. Blz 66.
|
Essche Verpondingsboeken vermelden in 1681 namen als Lochtenberg en Pickenhoff. Bron: Van Bacchus tot Bierpomp blz. 39
|
1570 Kaart van Jan van Deventer
1644 Kaart van Willebrord van der Burght
1795 Het historische gebied van Noord Brabant: territoriale historische kaders incl. de grenzen van de schepenbanken (Wim de Bakker)
1736 - 1830 Vier pogingen om de perceelseigenaren chronologisch gedurende ruim 90 jaren in kaart te brengen. (Anton vd Braak)
|
1700-1800
1700 Secretariepapieren worden overgebracht naar de Raetcamer aan den toorn van de kerck, daartoe geapproprieert. De secretaris en de Schepen hebben een sleutel. 1700 17 oktober Anthonij Verouden tegen Jan Jansen van den Biggelaar: "Hoe ben ik vandaag met de Geuzen gebruyt geweest; het heeft mij 28 stuyvers gecost. "Waarop Nicolaas, zoon van Meester Arnoldus de Cort, "Wat hebben U de Geuzen gedaen, en wat weet ghij op de Geuzen te zeggen?" Waarop Anthonij Verouden antwoordt: "Ick zal U en Uw vader slaen, dat ghij in gheen drie weecken wijt u bedt sult komen". Waarop Nicolaes repliceerde: "Slaet mijn, maar mijn vader niet." Zeggende Verouden: "Gaet naar huijs want de straat stinckt naar de Geusen, Ghij bent maar een stinckende hondt". R13-43 22 oktober: De vrouw van Arnoldus de Cort: "Mijnen (Nico) Claessou Veroudens een mes in sijn vlees gedouwt hebben en eenen hondt sout hem gebeten hebben" R13-44 1702 Jonker (?) Henricus Dominicus van de Leemputte Kerckmeester te Esch 1703 Arnoldus de Cort protestants onderwijzer. 1703 Henricus Veroude, zoon van Anthonij Gasper Verouden, vertrekt naar de stadt van Loven (Leuven) "ende aldaar zijne studie te vervolgen in de Theologie". 1704 Esch moet piquetpalen leveren ten dienste van het leger. R31. 1706 Schuurkerk op den (Kollen)Berg. 1707 Wateroverlast in Esch vanwege de fortificatie van Den Bosch. Esch is onbedijckt en door dezen oorlogh dusdanig geinundeert dat meer dan 2/3 der beemtweijden en ackerlanden zijn overstroomt "en de dras geweest en de nog zijn, sulx dat de ingesetenen". Haar vee en beesten moest veeltijts gestouwt worden op de dorre heide. 1708 Wateroverlast 1708 Gemeente secretaris Abraham van Rotterdam 1708 hulp aan het staatsleger in Brussel "om de artillerie te voeren" R31. 1709 Overstroming. De korenackers zijn zo bedorven dat daerop geen vrugten van het gesaaijde zullen wasschen. De weijden en beemden zeer leegh en onbedijckt overstroomt van water. Ook in de voorafgaande jaren stonden de beemden en weijden onder water. De schouw moest in 't midden van den zomer gebeuren met schuiten. R30 1715 Kartuizerhoeve eigenaar Jan en Willem v.d. Braak 1715 Heikant 2a Boerderij van Sterks eigenaar Peter Smolders 1715 Groenendaal 2 eigenaar Weduwe Thomas de Bresser 1715 Swanenborgh eigenaar Nicolaas Wolfgangius Endevoets(?) 1715 Gemeente secretaris Johan Steven Dompselaar (1715-1735) 1716 Torenklok Klok A (Mariaklok) Mamees Fremy me fecit anno 1716 1717 Mannengasthuijs Floris van Elst, Rector. R30. 1717 Schoolmeester ende Coster Ysaac Ginhoven koopt 1/5 van huis "de Capellanije" van Jeronimus, zoon van Arnoldus de Cort. Zijn broer Nicolaas verkoopt 1/5 deel in 1724. 1721 Pastoor Joannes Vos 1723 Verarmde staat der ingezetenen. Verklaring van Schepenen en burgemeester. 40 huijsgezinnen, 106 hoorenbeesten, Sommige huijsgezinnen consumeeren nooit vleesch of speck 1724 Roudonck eigenaar Anthonie Sopers 1724 1724 Strenge vorst 17 en 18 mei veel vorstschade aan acker en koorenlanden vwg felle nachtvorst. Het koren is bevroren. 1727 Swanenborgh eigenaar Lucia en Josephus Wolfgangius (Endevoets?) Taxatie door Juffr Christina Enttenfues. Testament van Jo.r Nicolaas Wolffangius Enttenfues en Juffr. Christina Adriana de Witte op Swanenburgh. R30. 1730 Anthonij van Eijndhoven Herbergier van de Keulse Kar 1735 Geschil over gemeentegrens Esch - Vught nabij Vughtse hoeve 1736 Aantal huizen: 52; 1736 Baerschot eigenaar Johan Sayer, kapitein 1736 Mannengasthuys. I.p.v. 6 Katholieken bewonen vanaf 11 oktober 3 Gereformeerden en 3 van de Roomsche religie . Ieder moet 100 gld inbrengen ineens. 1736 Mannengasthuijs provisoren Maximiliaan Anthoine de Ghistelles en Cornelis Thomas van Breugel 1736 Mannengasthuijs provisoren Cornelis Jansen van Breugel. Zijn moeder (Catharijna) is een zus van Cornelis Thomas Roeters. Present Floris van Elst, Simon Poederoijen. Jan van der Hooft, Thomas van Santen, Jan van Thiel en Jan van den Hurk 1737 Heikant 2a Boerderij van Sterks eigenaar Fam van Abeelen 1737 28 februari Zwaar onweer. "Een kar gelaaden met goederen bespannen met 7 paarden, gaande van Den Bosch naar Luyk, Keulen en andere plaetsen viel met de drie achterste paarden van de Lage Brug in De Dommel" (De Stroom) 1739 De kerktoren krijgt een "horologie" of een uurwerk 1740 Vwg overstromingen en wegspoelen der bruggen met als gevolg armoede wordt uitstel van verpondingen e.d. 1742 Tegenover De Halse Barrier wordt een tolhuis gebouwd i.v.m. aanleg steenweg Den Bosch - Boxtel. 1742 Baerschot eigenaar Samuel Chambrier Kapitein in het Staatse leger 1742 Baerschot eigenaar Wed. Chambrier |
. 1746 Pastoor Lambertus F. Princen 1748 Esch levert paarden en karren tot het transporteren van ammunitie naar Maastrigt. 1749 De huijsinghe, schuur en verckenskoy "de hoeff ten Aackeren" cijnsplichtig aan Echternach. Nabij "den Lochtenborgh" en "den Collenbergh". Neffens het zgn Kerckenhuijs. Eigenaar Joost Hendrikus Verouden. Daarvoor was zijn vader Hendrikus Verouden eigenaar. R38 - 61. R30-223 1750 Swanenborgh eigenaar Henrikus en Josephus Endevoets 1750 Willem van Heusden, vorster in Oosterwijk, roept anti Joodse leuzen ten huijze van Jan Verouden tegen Salomon Simons en ging met hem vechten. 1751 Kartuizerhoeve eigenaar Jan en Gerrit v.d. Braak 1754 Groenendaal 2 eigenaar Theo Princen (Provisor OMG?) 1758 De Schouwe van Esch i.v.m. de novale thienden. Exacte fysieke beschrijving met naam en toenaam. R 38 - 157. 1758 Welgelegen hoeve onder Esch, lands, speelhuys en tuijn, landerijen en bossen opgedragen aan Theodorus Princen t.b.v. zijn dochter Isabella Maria Princen. (Afkomstig van Catharina van Campen) 1759 De Regenten van Esch roepen eigenaren bijeen om de "Lagebrugge" te repareren en te vernieuwen o.a. Theo Princen e.a. 1766 ".... dat een boer van Esch zijn land omploegende 400 á 500 Romeinse penningen vond door verschillende Romeinse keizers gemunt." Vaderlandsch woordenboek. Jacobus Kok, (1785). 1766 Groenendaal 2 eigenaar Fam de Leeuw1771 Kartuizerhoeve eigenaar Jan v.d. Braak 1768 De Dingbank van Esch procureur Johannes Verster de Balbian. In hanen van Jacobus Althoffer, stadhouder van de Kwartierschout Cebes van Sijsen. 1772 Brunschot. Ackerland en groese "het Brunschot". (Taxatie goederen Anthony van Eijndhoven.) 1774 Romeinse munten vondst (Vught) 346 na Chr. 1775 Schoolmeester Straatman. R14. 1776 Kartuizerhoeve eigenaar Dirk v.d. Schoot 1776 Heikant 2a Boerderij van Sterks eigenaar Jan Cornelis Schellen 1777 De protestantse Gemeente Boxtel-Esch telt 16-18 leden. 1777 Leunisdijk 7. School en kapelanij. Boven de voordeur is een kleine grijze gevelsteen ingemetseld met de initialen J.F.S.M. daaronder L.D.E.S. (Legde De Eerste Steen) en de datum 14-5-1777. Het Corpus van Esch leende hiertoe 900 gulden van Catharina van Vlijmen. 1777 Pastoor Johannes I. van Dooren 1779 Kartuizerhoeve eigenaar Tafel v.d. Heilige Geest (Den Armenhoef) 1780 Landgoed Beukenhorst 1e eigenaar Th. van Santvoort (Reeds landerijenbezitter in Vught) 1781 Baerschot eigenaar Vrouwe E.G.Sayer gravin van Limburg Stirum 1782 Christiaan Straatman, koster en schoolmeester. 1785 Baerschot eigenaar Leopold graaf van Limburg Stirum, rentmeester de Episcopale en andere geestelijke goederen in 's Bosch. 1785 Esch telt 58 huizen (Jacobus Kok, Vaderlandsch Woordenboek) 1787 Martinus Hovestrijdt, koster en schoolmeester. 1788 Kerkorgel gebouwd in Vught (1961 in Esch) 1789 Leopold van Limburg Stirum verkrijgt een stuk land "Het Spankert" aan de rivier. Hij moet de weg van de lange brug naar het dorp ophogen en onderhouden en verkrijgt het pootrecht. R63. 1790 Francis van Eijnhoven verkoopt aan Pero van Oers een huys ...... "de Keulse Kar" 1791 Huizen in 1791: 56; leeg: 2 Aantal inwoners in 1791: 294. 1794 Schade door het "inrukken en continueele doortogt der Fransche troupen toegebracht aan boekweijt en rogge, lammeren, vlas en zaat" 1794 Beschreeve Staat van Esch (in opdracht van de Staten Generaal) 1795 Bataafs Comitee van Brabant bijeen in de St. Jan. Reist af naar Den Haag om zitting te nemen in de Staten Generaal. Per 1 jan 1796 definitief. 1796 Esch telt 279 (266?) inwoners 1797 Adriaan van Vaarle , schoolmeester. Overleden 1 juni. R41-69. 1797 Pero van Oers, schoolmeester. 1797 Municipaliteit: Willebrordus van Houtem, president 1798 De Leeuwenborgh eigenaar Theodorus Sopers (laatste eigenaar) 1798 Essche Kerk weer van de Katholieken |
1742 De Halsche Barriere i.v.m.aanleg steenweg Den Bosch - Boxtel
    |
1780 Beukenhorst
|
|
|
1800-1900
1801 Kerk weer in gebruik door de katholieken. Restauratie 1802 Baerschot eigenaar Gerard v. Eyndhoven (?) 1802 Zwanenburg eigenaar Jacoba van der Linde, weduwe van Jo.r Josephus Endevoets. 1803 Mannengasthuis herbouwd 1805 Swanenborgh eigenaar Cornelis M. Bles 1806 Baerschot eigenaar Gerard van Eijndhoven uit Haaren 1806 Den Eikenhorst eigenaar Fam. De Wijs. Wijnhandelaren uit Den Bosch 1807 Leopold van Limburg Stirum "transporteert" de jacht op Esch. 1807 Overgave van de domeinen aan Zijne Majesteit den koning van Holland 1810 Burgemeester Willibrordus van Houtum 1810 Esch wordt een Gemeente met dank aan Keizer Napoleon 1810 Pastoor Marcellinus Goossens 1810 Pastoor Norbertus J. van Liempt 1811 Groenendaal 2 eerste steen gelegd door Vrouwe Verheijen geboren van Veldriel. 1812 Burgemeester Jan de Groot 1813 Pastoor Henricus V. van Mill 1813 Swanenborgh eigenaar Cornelis Langeveld. 1815 Esch telt 324 inwoners 1817 Esch krijgt een gemeentewapen: blauw veld, gouden esseboom en schutsbeeld St. Willibrordus 1818 Kartuizerhoeve van Burgerlijk Armbestuur 1818 Uitruil pastoorswoning (voormalige schuilkerk op Den (Kollen/Lochten) Berg) en schoolhuis (Leunisdijk 7). 1818 Landgoed Beukenhorst (40 ha) eigenaar Johanna v. Lanschot 1821 Burgemeester Andries van Houtum 1823 Baerschot eigenaar Mr. J.H. Sassen 1827 Torenklok Klok B |
1830 Schuurkerk afgebroken 1830 Groenendaal 2 eigenaar Gerardus Bernardus Verheijen (Provisor OMG) 1832 Johannes de Bresser eigenaar De Breeacker 1833 Groenendaal 2 eigenaar Leonardus Verheijen 1833 Heikant 2a Boerderij van Sterks eigenaar Willem van Leeuwen 1834 Gerwense Hoeve (haarenseweg 29?) afgebroken 1835 Mannengasthuis Leonardus Verheyen (1842 Burgemeester van Esch) alleenbeheerder. 1836 Pastoor Joh. B. Beckers 1839 Vondst Mes met heft Begin 7e eeuw 1839 Willem I legt 4 redoutes aan: Baerschot, Mannengasthuis, Setersheike, Broekleij 1842 Burgemeester. Jhr. Charles de Grancy 1842 Burgemeester Leonardus Verheyen 1842 Swanenborgh eigenaar Michiel van Oers 1850 Landgoed Beukenhorst jachtrecht 1850 Pastoor Ronaldus A. Piggen 1851 derde torenklok Klok C 1854 Den Eikenhorst eigenaar Mr. Car. V. Rijckevorsel-De Wijs 1856 kerk nieuw gebouw (Van Tulder) 1858 Baerschot eigenaar Fam. v.d. Bogaerde van Terbrugge (ook eigenaar Kasteel Nemelaer en gouverneur van N. Brabant) 1859 Landgoed Beukenhorst eigenaar Henricus van Lanschot. 1861 Leerlooierij in de Spoelsteeg (Postelstraat) |
1866 Wateroverlast 1867 Kuipenmakerij. Nu Haarenseweg 14-16-18 1870 Esch telt 500 inwoners 1871 Pastoor Wilhelmus van Riel 1872 Tolhuis bij De Halse Barrier opgeheven. De Oude Tol. 1873 Nieuwe pastorie 1875 Molen van Fick. Dorpsstraat (Weiakker) 1875 School aan de Leunisdijk 1882 Baerschot gracht gedempt 1882 Swanenborgh eigenaar Petrus van Exsel. Gracht gedempt. Leerlooierij. 1883 Essche Stroom. Stuw bij Nemelaer en Esch. Einde scheepvaart 1883 Swanenborgh eigenaar Peterus C. v. Exsel+ leerlooierij 1883 Wateroverlast aangepakt. Afsnijdingen en stuwen geplaatst. 1883 Gaudium inter nos. Handboogschutterij opgericht. (+1997) 1885 Mannengasthuis Beheerder provisor Mr. Van Cooth, Griffier prov. N. Brabant 1885 Groenendaal 2 eigenaar Mr. P van Cooth 1886 Heikant 2a Boerderij van Sterks eigenaar Geertruida en Johannes F. van Leeuwen 1886 Burgemeester Johannes F. van Leeuwen 1887 Mannengasthuis gracht gedempt 1887 Landgoed Beukenhorst van Victor Tilman (zoon van Catherina Regina van Lanschot). 1890 Esch telt 477 inwoners in ongeveer 68 huizen. 1890 Den Eikenhorst eigenaar Mr. Alphons V. Rijckevorsel 1891 Pastoor Alph. A. H. Sprengers 1891 Mannengasthuis eigenaar Gemeente Esch 1892 St. Charles gebouwd voor de Witte Paters 1894 De Breeacker herbouwt doot J.H. de werd , opzichter Waterstaat 1895 Huize Monica gebouwd voor de Witte Zusters van Afrika. |
1806 Ontginning Halsche Heide
Landgoed Den Eikenhorst.
1806 Landgoed Den Eikenhorst. Foto Guus van Griensven
        |
1816-1996 (Commune) Esch zelfstandige gemeente.
1817 Gemeentewapen volgens Besluit Hooge Raad van Adel
1832 Eerste Kadastrale Kaarten door Landmeter Frissen.
1837 Historische Atlas Noord Brabant 1836 - 1843 Blz. 169C
1839 Redoute bij de lage brug
1866 Esch. Uitgave H. Suringar Leeuwarden
1890 Legger der wegen Esch
Kaart Piet Jansen (1984)
1837 Bron Historische Atlas Noord Brabant 1836 - 1843 Blz. 169C
Vanaf 1850 Opkomst Nijverheid en Ambachten
1861 Leerlooierij/klompenmakerij Spoelsteeg/Postelstraat 6
"De Klompenmaker" olieverf door Reinier Pijnenburg. Graard van Brunschot in de klompenmakerij aan de Spoelsteeg rond 1920.
      |
1856 Gerenoveerde Kerk en Nieuwe Raadhuis
Beide gebouwen architect H. van Tulder.
1873 Pastorie
1875 De Molen van Fick
1875 Molen van Fick, Dorpsstraat
            |
1883 - 1997 Gaudium inter nos. Handboogschutterij. Zie Blog.
1890 - 1911 Sfeerbeeld
1892 Station Esch
1892 Station Esch Spoorwegovergang Runsdijk Gestelseweg. Foto G. Roskam
         |
1891-1987 St. Charles Witte Paters
|
|
1896-2005 Huize Sancta Monica van de Witte Zusters
Postulaat Witte Zusters O.L.V. van Afrika
1896 Witte Zusters Sancta Monica (voorzijde) aan de Gestelseweg .
Diavoorstelling . 10 foto's.
1952 Witte Zusters novicen wijding in de St. Willibrorduskerk in Esch
1952 Witte Zusters novicen wijding in de St. Willibrorduskerk in Esch
               |
|
1900
1901 Swanenborgh eigenaar Willebrordus van Exsel 1901 Mr. P. van Cooth overlijdt. Legaat van Cooth. 1901 Groenendaal 2 eigenaar Gemeente Esch 1902 Waterpomp voor de kerktoren 1903 Roomboterfabriek aan de Spankerstraat 1904 Burgemeester W. Strijbosch 1906 Den Eikenhorst na tweedeling eigenaar Georg Windstosser (ander deel is Sparrenrijk) |
1910 1911 Pastoor H. van Duuren 1915 Landgoed Beukenhorst eigenaar Frederik H. Fentener v. Vlissingen 1918 Burgemeester M. Arnoldts 1918 Landgoed Beukenhorst eigenaar Frits Fentener v. Vlissingen. 172 ha. (mede-eigenaar van SHV, AKU, Hoogovens, Fokker) 1919 De Breeacker eigenaar Hubert Arnold Henket. |
1900
Legaat t.b.v. onderwijs
1819 - 1901 Mr. P. F. van Cooth
1850 - 1853 Lid Gedeputeerde Staten Noord Brabant
|
1903 Nieuwe waterpomp
Hergebruik stenen Landgoed Groenendaal
Waterpomp opgetrokken uit sloopmateriaal van landgoed Groenendaal zoals bepaald door Mr P. van Cooth in zijn Legaat.
1903 Coöperatieve Roomboterfabriek St, Willebrordus
Hoek Spankerstraat - Postelstraat. Opgeheven in 1942.
1903 Eigenaar Frans vd Braak. 1916 Stoomketel
     |
|
1920
1923 school nieuw 4 klassig Leunisdijk Mej. Van Gool en Meester van Nunen 1925 Den Eikenhorst eigenaar Hubert Arnold Henket gehuwd met Hetty Geelen. 1925 Groenendaal 2 eigenaar F. Fentener van Vlissingen 1925 Landgoed Beukenhorst luxueus verbouwd m.m.w. v.d. Oever, Haaren 1927 nieuwste kerkgebouw. De blauwe torendeuren, die tevens hoofdingang van de kerk waren van 1856 tot 1927/28 hingen nog aan de toreningang tot de restauratie van de toren. In die blauwe torendeuren stond het jaartal 1636 uitgesneden 1929 Esch aangesloten op het elektrisch net en waterleiding. |
1930
1930 Waterpomp afgebroken 1933 Swanenborgh eigenaar Martinus Denissen 1934 Heikant 2a Boerderij van Sterks eigenaar Marinus Sterks. 1935 Notenhouten 15e eeuws beeld Antonius Abt gevonden in de kerktoren/ houtzolder en in de kerk geplaatst. 1938 12 nov automatische telefooncentrale. |
1910 - 1930 Sfeer in Esch
1920 - 1955 Het Rijke Roomsche Leven
1935 Oprichting R.K. Jonge Boerenstand
Albertus Franciscus van Roosmalen, 1862-1938, Gemeentesecretaris Esch van 1894 - 1929.
3 priesterzonen, 3 dochters. Hij volgde Johannes Bernardus van Uden op als secretaris. Bron: Archief A. vd Braak. Collectie Heemkundekring De Kleine Meijerij.
Diapresentatie. 103 foto's.
1928 St Willibrorduskerk opnieuw gerenoveerd
. Op de voorgrond de waterpomp en Burgemeester Arnoldts.
1929 Waterleiding en electriciteit
Esch aangesloten op het electriciteits- en waterleidingnet bijna opdezelfde dag
1930 Sfeer in Esch
1933 Esch
1935 Sfeerbeeld.
1936 "Zwarte Zusters" Zorg en Kleuteronderwijs.
De Congregatie van de Zusters van de Goddelijke Verlosser in Esch.
1950 Zr. Arnulfa , Moeder Friesen met Peter Friesen.
Fotocollectie Ria Weijmans-Friesen.
1938 Vox Jubilans. Dameskoor o.l.v. schoolmeester Frans Schoenmakers
1856-1996 Gemeentehuis.
Daarna particulier.
            |
Burgemeesters in de loop der tijden
Lijst van burgemeesters van Esch
Dit is een lijst van burgemeesters van de voormalige Nederlandse gemeente Esch tot die gemeente op 1 januari 1996 opging in de gemeente Haaren.
Ambtsperiode Naam burgemeester
Voor de Franse revolutie
1793 Francis van Eijndhoven
1810 - 1811 Willibrordus van Houtum (Schepen in 1793)
1812 - 1820 Jan de Groot
1821 - 1841 Andries van Houtum
1842 - 1842 Jhr. Charles de Grancy (Foto)
1842 - 1885 Leonardus (L.J.) Verheijen
1886 - 1903 Johannes (J.F.) van Leeuwen (Foto)
1904 - 1918 Willem (W.G.J.H.) Strijbosch (Foto)
1918 - 1946 Marie (M.J.C.A.) Arnoldts (Foto)
1945 - 1946 Mr. Willem C.A. Francissen waarnemend
1946 - 1947 Eugene M. Smits waarnemend (Foto)
1948 - 1960 Mr. Petrus V.G.W. Kamerbeek (Foto)
1961 - 1968 Piet (P.A.) Smits (Foto)
1969 - 1979 Piet (P.H.M.) Walboomers (Foto)
1980 - 1987 Roeland (R.A.M.M.) van den Boorn (Foto)
1987 - 1996 Wim (W.A.) Letschert (Foto)
1926 De kerk vóór en
1928 na de verbouwing.
1929 Luchtopnames KLM
1931 Kerkwijding door Mgr. Diepen in aanwezigheid van Burgemeester Arnoldts
1960 Begrafenis plechtigheid.
            |
Pastoors in de loop der tijden.
Dit zijn de 33 Essche zielzorgers die we tot nu toe bij name kennen:
Wilhelmus 1270
Wilhelmus 1340-1344. Heer Willem († voor 1377) (Vonnissenboek der opsommingen) lid van de Illustre Lieve Vrouwe Broederschap
Peter Smits (alias Petri Fabri) 1392
Ghijsbert Jan Jan Batensoen 1394-1405 kanunnik te Luik en ‘sHertogenbosch. Rector ecclesie Esch (4a)
Jan Proest Rector ecclesie Esch 1418-1436 (4a)
Joannes van Andel 1437-1472 (†) kanunnik in ’s-Hertogenbosch (Sint-Jan) en cantor. Lid van de Illustre Lieve Vrouwen Broederschap. Pastor tot Esch. Overtrad celibaat. (4a)
Gerardus (van) de Weghe 1473-1489 uit Amsterdam lid van de Illustre Lieve Vrouwe Broederschap. Medicus.
1467-1491 Claes Henrick Claessoen, rector van de kapelanie der tweede fundatie van het hoogaltaar der parochiekerk van Essche (Vonnissenboek der opsommingen)
Gerardus van Eyck 1491-1532 Kannunik cantor van de Sint-Jan in ‘s-Hertogenbosch
Johannes Henrici de Lang 1532-1571 uit Ravenstein
Jan Jan Goyarts (alias Jan Smollers) 1571-157. uit Haaren
Paulus Hacken 1581-15..
Leonardus Janssen (alias Van Bornbergen of Lenaert van Boybergen) 1581-…. († 1636), uit Bergeijk
C(J)aspar van der Herstraten 1601-1633 (†) lid van de Illustre Lieve Vrouwe Broederschap
Henricus Duppen 1633-1649 uit Helvoirt
Hubertus (Hendrik?) van den Leemputte 1672-1677
Theodorus Vos 1696-1721 uit Heesch
Johannes Vos 1721-1746 uit Heesch
Lambertus Franciscus Prinsen 1746-1777 uit ‘s-Hertogenbosch
Joannes Ignatius van Dooren 1777-1810 (†) uit Tilburg
Norbertus Josephus van Liempdt 1810-1813 († 1846), uit Tilburg
Henricus Victor van Mill 1813-1836 (†) uit Neerloon
Joannes Baptistus Beckers 1836-1850 (†) uit ‘sHertogenbosch
Rolandus Antonius Piggen 1850-1871 (†) uit Tilburg
Wilhelmus van Riel 1871-1891 (†) uit Udenhout
Alphonsus Adrianus Hubertus Sprengers 1891-1911 († 1919), uit Heusden
Henricus van Duren 1911-1940 († 1942), uit Ravenstein (Foto)
Stephanus Hubertus Hackfoordt 1940-1953 († 1954), uit Bergeijk (Foto)
Henricus Antonius Gerardus Hens 1953-1959 († 1977), uit Waalwijk (Foto)
Harrie Adrianus Cornelis Beex 1959-1965 († 1997), uit Hoogeloon (Foto)
Antonius Ketelaars 1965-1983 († 1986), uit Erp (Foto)
J.G.M. Planken 1983-1987 Witte Pater, uit Den Haag (Foto)
N.A.J. Smulders 1987-1998 uit Tilburg (Foto)
R. Niessen 1998-2008
J. Verbraeken 2008-2011
J. Grubben 2011-2019
G.J. van Rossem 2019 - nu
Onderwijs 1890, 1930, 1940 met o.a. Meester P. van Nunen, Meester C. Jansen, Meester Schoenmakers, Juf van Gool, Juf van de Laar, Juf Trimbos, Meester Meurs en Meester Staats, Zuster Erltraud (Elsje)
1940
1940 Pastoor S.H. Hackfoort.
1942 Torenklok A, B en C door Duitsers gevorderd. Woedende Coop van Bragt met bijl tegengehouden.
1944 Landgoed Beukenhorst zwaar onder vuur.
1944 Op 25 oktober Esch bevrijd, na zware vuurgevechten om de Gasthuisbrug. Twee Esschenaren, een evacué en een onderduiker komen om. Naast 63 dode Duitsers zijn er tientallen geallieerde slachtoffers.
1945 Torenklok A (Mariaklok) terug
1945 Wnd. Burgemeester W. Francissen
1946 Wnd. Burgemeester E. Smits
1948 Burgemeester Mr.P. Kamerbeek
1948 Torenklok: Elevatieklok + 2 nieuwe torenklokken
1949 Paardenzegeningen ingevoerd door Pastoor Hackfoort.
1949 Oprichting van ‘Bloas en pieplust’, de voorloper van fanfare Sint Willibrordus. Enkele jaren later werd de drumband opgericht.
1949 In de oorlog verwoeste brug in ere hersteld .
1940 Pastoor S.H. Hackfoort.
1942 Torenklok A, B en C door Duitsers gevorderd. Woedende Coop van Bragt met bijl tegengehouden.
1944 Landgoed Beukenhorst zwaar onder vuur.
1944 Op 25 oktober Esch bevrijd, na zware vuurgevechten om de Gasthuisbrug. Twee Esschenaren, een evacué en een onderduiker komen om. Naast 63 dode Duitsers zijn er tientallen geallieerde slachtoffers.
1945 Torenklok A (Mariaklok) terug
1945 Wnd. Burgemeester W. Francissen
1946 Wnd. Burgemeester E. Smits
1948 Burgemeester Mr.P. Kamerbeek
1948 Torenklok: Elevatieklok + 2 nieuwe torenklokken
1949 Paardenzegeningen ingevoerd door Pastoor Hackfoort.
1949 Oprichting van ‘Bloas en pieplust’, de voorloper van fanfare Sint Willibrordus. Enkele jaren later werd de drumband opgericht.
1949 In de oorlog verwoeste brug in ere hersteld .
1940 - 1944 Bezetting
Vordering torenklokken 1942
Foto Antoon vd Braak
1939-1945 2e wereldoorlog in Esch. Bron: Archief Anton vd Braak. Collectie De Kleine Meierij.
Diavoorstelling. 52 foto's.
1942 Duitsers halen de kerkklokken uit de toren onder protest van woedende Esschenaren.
Vrachtwagens moesten worden ingeleverd.
1944 Oorlog en bevrijding. Ook burgerslachtoffers in Esch.
1946 - 1950 Politionele acties.
18 Essche jongens in de leeftijd van 22 tot 25 jaar dienden in de Oost. Gelukkig keerden zij allen behouden weer.
De vergeten oorlog. Menselijke tragiek, spanningen, de thuiskomst, de vervreemding, de kneuterigheid, gemis aan erkenning.
1946 Busuitstapje van de Zelatrices
1946 of later. D'n Heikant. Processie optocht.
1949 Wederopbouw
1950 Opkomst verenigingen
Gemengd koor van de kunstkring Laetitia. Foto Antoon vd Braak Collectie Heemkundekring De Kleine Meijerij.
1949-1989 Paardenzegening en verering 17e eeuws notenhouten beeld van Antonius Abt. Bron: Archief Anton vd Braak. Collectie De Kleine Meierij.
Diavoorstelling. 20 foto's.
1950 Gildefeesten i.v.m. 350 jaar Gilde St. Willebrordus en teerdagen . Foto's A. v.d. Braak, A. Dieden, A. de Vet.
Bron: Archief Anton vd Braak. Collectie De Kleine Meierij.
Diavoorstelling. 49 foto's.
|
Verenigingsleven sinds 1950
Carnavalverenigingen (Brordussen en Oggelvorsen) Politiehondenvereniging De Speurder Sport JESch (Jeugd Esch) Essche Bridgeclub Fietsclub Essche Fietsdag Fietsclub ‘t Pionneke Gymclub voor ouderen, afdeling Esch Hengelsport Ons Vermaak t Essche Boeltje Korfbalvereniging Tovido Tennisvereniging d’Oggelen Voetbalclub Essche Boys Essche Volleybal Club Gemengde Vollybalclub Esch Maandag Morgen Dames Volleybalclub Zwemvereniging Z.I.O.L. De Twee Zwaantjes (biljart) Avond-3-daagse Op Drift Esch kookt Handboogschutterij Gaudium Inter Nos (1883-1997) RK Boerenbond |
Sint Willebrordusgilde Esch Dahlia Vereniging Floribus Decora Blaaskapel De Knoestjes Muziekvereniging Sint Willibrordus Esch Fanfare Sint Willibrordus Esch Slagwerkgroep Esch Stichting vrienden van de fanfare en drumband St. Willibrordus Esch Ouderenkoor Laetitia Esch Parochieel Dameskoor Esch Het Essche Heimweekoor KVO Educatie en bewustwording Heemkundekring De Kleine Meijerij Buurtbusvereniging Esch Stichting Esch Trefpunt in Europa. Friends of Europe. Kinderopvang in Huiselijke Omgeving (KinOP) Oranjevereniging Stichting De Essche Bierpomp. Roomskatholieke Parochie Sint. Willibrordus Huurdersvereniging Stichting Woonveste Ouderen en gehandicapten Stichting Belangenbehartiging |
|
1950
1950 Beukenhorst geheel gerestaureerd. 300 ha. 1952 Prehist. en Romeinse tumulusgrafvondsten Kollenberg 1953 Mannengasthuis bestemming beëindigd. 1953 Pastoor H. A. G. Hens 1954 MariaRaeginakapel Smaldijkje 1954 Heikant 2a Boerderij van Sterks eigenaar Jacobus Adrianus Sterks 1955 Esch telt 1000 inwoners 1959 Pastoor H. Beex 1959 Prehist. en Romeinse grafvondsten Hoogkeiteren 1959 Baerschot eigenaar Martinus van Rooy |
1960
1960 Vondst Romeinse urnenvelden, tumulusgraven en Knuppelbrug (-weg of- pad) nabij Hoogkeiteren 1961 Burgemeester P.A. Smits 1961 Vughts Heyneman-van Hirtum Orgel (1788) uit Ned.Herv. Kerk in Essche kerk. 1962 De Breeacker eigenaar Mr. Georges Henket (rijkshoofdinspecteur) 1963 Baerschot eigenaar Jhr. De Kuijper 1964 Vondst prehistorische Boomstamkano bij Setersheike 1965 Pastoor Antonius Ketelaars 1965 Stationsgebouw afgebroken 1966 Bierpompfeest 1966 Kartuizerhoeve van de Gemeente Esch 1967 Swanenborg eigenaar Timmermans 1968 Ruimte in gebruik in Den Eikenhorst door de Kath. Bijbelstichting 1969 Burgemeester P. Walboomers |
1950 Eerste steenlegging Huize St. Jozef door de Zwarte Zusters.
Bron: Archief Anton vd Braak. Collectie De Kleine Meierij.
Diavoorstelling. 17 foto's.
Romeinse Opgravingen
ESCH WERELDNIEUWS
Tussen 1950 en 1960 werden in Esch Romeinse graven gevonden. In 1952 werden er 3 gevonden op De Kollenberg. In 1959 trof men nog eens 4 Romeinse graven aan op Hoog Keiteren (Nu Haarenseweg).
Jarige Harriëtje van de Meijden, dochter van de perceeleigenaar, met karaf. Collectie Noord Brabants Museum
1952 - 1960 Romeinse grafvondsten. Bron: Archief Anton vd Braak. Collectie De Kleine Meierij. Kennelijk waren de Romeinse beschaving en cultuur hier toch dieper doorgedrongen dan aanvankelijk werd verondersteld. Het zullen vooral de veteranen zijn geweest uit het Romeinse leger die zich in de zandgebieden van Brabant vestigden, die hieraan hebben bijgedragen.
Diavoorstelling. 99 foto's.
"Asca diu vivas et felix sis",
"Esch, moge gij lang leven en gelukkig zijn", staat onder het levensboomstroombeeld van Ine van Lith sinds 1996 op de markt voor De Es.
Bij de promotie van Dr. Bart vd Hurk uit Best op 22 mei 1986 op de Nijmeegse Universiteit op grond van zijn onderzoek naar de vondsten op De Kollenberg en Hoog Keiteren onthulde Prof. Bogaers (promotor) bovenstaande woorden. Hij ontleende die aan een inscriptie aangetroffen op een paar stukjes in Esch gevonden glas waarschijnlijk van een drinkbeker. (A.vd Braak, 1986)
Het barnstenen Bacchusbeeldje bevond zich in Graf V op Hoogkeiteren. We zien de god van de wijn, met een krans van druivenbladeren om het hoofd en een drinkbeker in elke hand. Lichtelijk beschonken zoekt hij met zijn rechterarm steun bij een wijnstok, maar zonder de hulp van een sater zou het hem toch moeite kosten om het rechte pad te houden. Het tafereeltje straalt een en al zorgeloosheid uit en dat verklaart ook de bestemming als grafgift: de Romeinen rekenden op een onbekommerd en gelukzalig bestaan na de dood. Bijna tweeduizend jaar geleden werd het beeldje − mogelijk in de omgeving van Keulen − met vaardige hand gesneden uit één stuk barnsteen van circa tien bij tien cm.
1954 Maria Raeginakapel Smaldijkje Heikant
Winter 1959.
Bron: Archief A. vd Braak, Collectie Heemkundekring De Kleine Meijerij.
Diavoorstelling. 28 foto's.
1950 - 1965 Sfeerbeeld
Begin 50-er jaren.
Archief A. vd Braak, Collectie De Kleine Meijerij.
Diavoorstelling. 55 foto's.
1966 Bierpompfeest. Verbroedering met nieuwe inwoners.
Jaarlijks op Hemelvaartsdag.
Biertapper en burgemeester: het goede voorbeeld.
|
1970
1970 De Breeacker eigenaar Ad van der Bruggen 1970 De Breeacker eigenaar Paul Maas 1970 Mannengasthuis gerestaureerd 1970 Swanenborgh (Zwanenburg) vondsten van Romeinse dakpannenbakkerij- en ovens 1971 Esch telt 1500 inwoners 1972 Kartuizerhoeve eigenaar Cornelis J. Konings 1972 Kartuizerhoeve eigenaar Hein Fentener van Vlissingen gehuwd met ? Van Rijckevorsel 1975 Den Eikenhorst eigenaar Nico Henket gehuwd met ? Bauduin tot 1983 1976 Landgoed Beukenhorst eigenaar Hein Fentener van Vlissingen en Monique van Lanschot. 1977 Baerschot eigenaar Fam. Friso Plantema |
1980
1980 Burgemeester R. v.d. Boorn 1980 School aan de Postelstraat 1981 'd Esselair eigenaar Fentener v. Vlissingen (Beukenhorst) 1981 't Essche Boeltje opgericht 3e zaterdag van sept. jaarlijks 1982 'd Esselair eigenaar Karel Beer 1983 Den Eikenhorst eigenaar Brabants Landschap 1983 Pastoor J.G.M.Planken 1983 De Breeacker eigenaar Pieter Hogendorf 1984 Mis voor de vruchten der aarde: de Stalmis . 1984 Landgoed Beukenhorst residentie van Comm. Der Koningin Dries van Agt (De Glimlach van Brabant) tot 1987. 1986 St. Charles vertrek Witte Paters. Het gebouw wordt gesloopt. 1987 - heden. Landgoed Beukenhorst eigenaar Willem van Rijckevorsel- Mary v. Asch v. Wijk 1987 Burgemeester W. Letschert 1987 Pastoor N.A.J. Smulders 1989 einde paardenzegeningen |
1990
1990 Den Eikenhorst bewoond door Hubert Jan Henket - Conemans 1990 Esch Europees trefpunt. Charter Friends of Europe. 1995 Wateroverlast 1996 Esch telt 1959 inwoners 1996 Gemeente Esch wordt opgeheven en komt bij de nieuwe Gemeente Haaren. Burgemeester Hans Haas 1997 Einde Handboogschutterij Gaudium inter nos (sinds 1883) 1998 'd Esselair afgebrand 1998 Pastoor R. Niessen (wnd) 1999 Landgoed Beukenhorst Rijksmonument |
1981 Het Essche Boeltje. Sportieve verbroedering.
Elke 3e zaterdag van september staat heel Esch in het teken van het edele jeu de boulesspel. Inmiddels een mooie traditie die nationaal en internationaal veel deelnemers trekt.
Bijeen gezeten, weinig woorden
en knikkend naar degene die
zijn bal over de meters gooien moet,
totdat zacht tikkend
de ligplaats is bepaald.
Emanuel van Amelsvoort, 2001
1984- heden. Mis voor de vruchten der aarde (de Stalmis). Op het Overeind. Jaarlijks op de dinsdag voor Hemelvaart.
      |
1989 Friends of Europe: Europese verbroedering
Samenwerking en uitwisseling tussen gelijksoortige Europese agrarische gemeentes.
Ondertekening van het Charter des communes d'Europe door oprichter Michel Bouchet, burgemeester van Cissé, Frankrijk.
1990 Kunst in de openbare ruimte
1993 Onthulling "Oggelvorsenpoel".
(brons Jan Snellaars 1993) door Burgemeester Wim Letschert.
1996 Esch bij Haaren.
Einde Gemeente Esch.
1996 Wapen Gemeente Haaren
|
2000
2001 Burgemeester E. Jongmans wnd. 2002 Burgemeester Fr. Ronnes 2002 Heikant 2a Boerderij van Sterks eigenaar Fam van Lanschot 2002 Groenendaal 2 eigenaar Kinderen van Rijckevorsel 2002 Realisatie dagkapel in kerkportaal. 2004 Den Eikenhorst Rijksmonument 2005 Huize Monica opgeheven. Het gebouw komt in particuliere handen. 2007 Oude Mannengasthuis in particuliere handen. Bruno van der Voort en Zohra Badrour. Marrokaanse vrouw. 2008 Pastoor J. Verbraeken |
2010 2010 Kerkorgel gerestaureerd 2013 Burgemeester J. Zwijnenburg - v.d.Vliet 2013 Op Drift 1.0 2014 Moord op Syrische man van de Groenweg 2015 Parochie St. Willibrord opgeheven 2015 Pastoor J. Grubben 2018 Het haventje op de kaart van 1830 (P. Janssen) nabij het Oudemannengasthuis wordt in ere hersteld 2019 Pastoor G.J. van Rossem 2019 Waarnemend burgemeester Y. de Boer |
2002 Dagkapel in kerkportaal
De nieuwe Maria-Gedachteniskapel in de oude toren werd op zondag 14 oktober 2001 ingezegend door bisschop A. Hurkmans.
De nieuwe Maria-Gedachteniskapel in de oude toren werd op zondag 14 oktober 2001 ingezegend door bisschop A. Hurkmans.
2008 - heden. Herinrichting beekdal Essche Stroom.
1984, 1986, 1994 en 1996 overstromingen Essche Stroom. Oorzaak en gevolg.
2018 Kroon op het werk van de herinrichting de opening van het Essche haventje met een wervelende show van Op Drift
Het vissershaventje op een kadastrale kaart uit 1830 in ere hersteld. Tevens gedenk en poosplaats. |
